Từ ngày 24 tháng 8, những người có nguy cơ cao mắc bệnh nghiêm trọng do coronavirus có thể yêu cầu bồi thường nếu đại dịch khiến họ phải nghỉ việc.
Chính phủ đã quyết định về việc bồi thường vào cuối tháng 6. Bắt đầu áp dụng từ sáng thứ 2 ngay sau đó những người thuộc diện này có thể nộp đơn đến Cơ quan Bảo hiểm Xã hội Thụy Điển (Försäkringskassan).
Bạn chỉ có thể xin bồi thường nếu chủ lao động của bạn không thể cho bạn làm việc tại nhà hoặc trong một môi trường an toàn về nhiễm trùng. Ảnh: Henrik Montgomery / TT
Khoản bồi thường dành cho những người thuộc nhóm rủi ro và không thể làm việc tại nhà trong thời gian xảy ra đại dịch, cho dù họ là lao động tự do hay nhân viên, có nguy cơ lây nhiễm. Nó cũng áp dụng cho những người có hợp đồng tạm thời đã phải nghỉ ca vì lý do này.
Các nhóm nguy cơ đủ điều kiện bao gồm những người đang điều trị ung thư liên tục hoặc gần đây, chỉ số BMI trên 40, những người ghép tạng với liệu pháp miễn dịch đang diễn ra và một số bệnh tim mạch hoặc hô hấp khác. Những người trên 70 tuổi cũng được coi là có nguy cơ mắc bệnh đặc biệt cao do Covid-19, căn bệnh do coronavirus gây ra, nhưng không đủ điều kiện để được bồi thường này.
Nó có hiệu lực trở về trước trong khoảng thời gian từ ngày 1 tháng 7 đến ngày 30 tháng 9 và được giới hạn ở mức 804 kronor mỗi ngày trước thuế trong tối đa 90 ngày. Cơ quan cho biết các khoản thanh toán sẽ mất trung bình khoảng 30 ngày để được xử lý.
Để yêu cầu bồi thường, hãy truy cập trang web Försäkringskassan và đăng nhập vào ‘Trang của tôi’ hoặc ‘Mina Sidor’. Từ đó, bạn có thể làm theo hướng dẫn để xin tiền và bạn sẽ cần tải lên giấy chứng nhận của bác sĩ chứng minh rằng bạn thuộc một trong các nhóm nguy cơ nhiễm coronavirus theo chính phủ Thụy Điển.
Nếu cơ thể của bạn rơi vào tình trạng yếu kém khiến sức lao động không đáp ứng được các chỉ tiêu trong công việc do chủ doanh nghiệp yêu cầu…khi đó bạn có thể yêu cầu được nghỉ bệnh tịnh dưỡng hoặc cần thời gian để hồi phục dựa vào luật lao động của Thụy Điển. Bạn sẽ cảm thấy mình rất may mắn khi biết được rằng luật lao động nước này gần như là bộ luật tốt nhất thế giới được đề ra để bảo vệ tối đa quyền lợi của người lao động Thụy Điển.
Người lao động Thụy Điển được quyền được phép nghỉ bệnh 7 ngày vẫn nhận được lương
Nếu bạn là người làm công ăn lương bất kể là lao động chân tay cho đến làm việc trí óc, bạn cần phải biết về quyền lợi và nghĩa vụ của mình được qui định trong luật lao động.
Trong nội dung bài viết này sẽ cung cấp thêm 1 nội dung cũng cực kỳ quan trọng không kém gì với quyền lợi người lao động khi bị sa thải đó là : các chế độ nghỉ phép vì bệnh dành cho người lao động Thụy Điển.
Lưu ý: Do sự bùng phát của virus Corona Vũ Hán, một số qui định thông thường đã được chính phủ Thụy Điển thay đổi tạm thời để đáp ứng với tình trạng khẩn cấp mang tính quốc gia.
Các karensdag (dịch nôm na ngày chờ đợi) đã bị loại bỏ cho đến cuối tháng Tư, và yêu cầu giấy phép nghỉ bệnh của bác sĩ sau ngày thứ bảy của bệnh cũng đã được tạm thời loại bỏ.
Mục đích của những thay đổi này là giảm gánh nặng cho dịch vụ chăm sóc sức khỏe và hạn chế sự lây lan của virus.
Có nghĩa rằng khi bạn cảm thấy mình có những triệu chứng của bệnh cảm, bạn cần phải nghỉ bệnh.
Với qui định trước đây, ngày đầu tiên sau khi nghỉ, bạn sẽ không được nhận lương cho ngày này
Nhưng nay bạn vẫn sẽ được nhận tiền lương cho ngày nghỉ đầu tiên do cơ quan bảo hiểm chi trả cũng như qui định buộc phải có giấy khám bác sĩ nếu bạn nghỉ từ 7 đến tối đa 14 ngày thì nay cũng bãi bỏ.
Tuy nhiên sau dịch bệnh, trở lại cuộc sống bình thường, dưới đây là những qui định về nghỉ bệnh dành cho người lao động Thụy Điển cần biết :
1.Tôi phải làm gì nếu bị ốm?
Nếu bạn bị ốm ở Thụy Điển và không thể đi làm, không cần phải lo lắng.
Bước đầu tiên là thông báo cho người quản lý của bạn.
Do văn hóa làm việc không chính thức của Thụy Điển phổ biến hơn so với Hoa Kỳ hoặc Vương quốc Anh, nên các sếp người Thụy Điển thường chấp nhận điều này qua e-mail hoặc dịch vụ nhắn tin nội bộ thay vì bạn cần gọi cho sếp của bạn.
Tuy nhiên điều này còn tùy thuộc vào qui định hay văn hóa của công ty/hãng xưởng/hay nơi bạn làm việc.
Ngoài ra với 1 số ngành nghề mà nhân viên có thể được phép làm việc tại nhà, nếu bệnh của bạn không ngăn cản bạn làm việc toàn thời gian.
Ví dụ như chấn thương ở chân, đau đầu nhẹ hoặc cảm lạnh .
Bạn có thể hỏi người quản lý cấp trên của mình cho phép bạn được làm việc ở nhà hay không ?
Ở một hoàn cảnh khác, nếu bạn đủ sức khỏe để thực hiện các nhiệm vụ bình thường của mình, nhưng không thể làm việc theo cách thông thường.
Ví dụ, nếu bạn cần một chiếc taxi do vấn đề di chuyển (như xe hư, bị thương ở tay không thể lái xe…) và bạn cũng không thể đi lại bằng phương tiện giao thông công cộng hoặc đi bộ.
Bạn có thể nộp đơn xin trợ cấp để trang trải các chi phí bổ sung này bằng cách đăng nhập vào trang web Försäkringskassan (Cơ quan Bảo hiểm Xã hội Thụy Điển).
Giống như ở bất kỳ quốc gia nào khác, bạn nên cho sếp biết dự tính khi nào bạn sẽ quay lại làm việc .
Một điều quan trọng khác là nếu bạn nghỉ bệnh dưới 7 ngày (cảm cúm,bệnh nhẹ đau nhức tay chân, cơ thể ) thì bạn hoàn toàn được phép nghỉ bệnh mà không ai có thể bắt chẹt hoặc được quyền làm khó bạn rằng phải cho biết chi tiết lý do bạn nghỉ.
Chỉ khi bạn nghỉ hơn 7 ngày thì bạn sẽ cần cung cấp giấy chứng nhận y tế .
Nhưng điều này chỉ cần nêu rõ cách bạn không được làm việc chứ không phải chính xác là bạn mắc bệnh gì.
Giải thích : do liên quan đến bí mật cá nhân (bí mật lịch sử bệnh) nên chỉ cần giấy bác sĩ yêu cầu bạn không thể làm việc nào đó liên quan đến công việc mà bạn đang làm thì bạn có quyền nghỉ phép theo chứng nhận bác sĩ.
Ví dụ :
bạn làm công việc khuân vác , một ngày bạn cảm thấy đau nhức ở lưng và cảm thấy cần nghỉ 1 thời gian. Theo luật bạn hoàn toàn được nghỉ phép dưới 7 ngày mà không cần giấy bác sĩ.
Bạn chỉ cần nói với chủ doanh nghiệp là bạn bị đau và cần nghỉ 1 tuần lễ.
Chủ doanh nghiệp hay cấp trên của bạn không có quyền cấm hoặc quyết định cho hay không cho bạn nghỉ. Đây là quyền nghỉ bệnh tối đa 1 tuần không giấy bác sĩ là quyền mặc định của người lao động.
( Nếu bạn hoạt động trong ngành công nghiệp nặng thì quyền nghỉ phép 7 ngày hay 1 tuần lễ này được sử dụng tối đa 6 lần/năm .
Có nghĩa là trong 1 năm bạn được dùng lý do bệnh để nghỉ tối đa 6 lần , mỗi lần không quá 7 ngày.
Còn nếu bạn làm việc ở những khu vực khác như kinh doanh, dịch vụ, giải trí thì bạn nên tìm hiểu thêm qui định này, sẽ rất có ích cho sức khỏe và quyền lợi của bạn khi bạn cần nghỉ vì bệnh ).
Tuy nhiên sau 1 tuần bạn cảm thấy vẫn còn đau và chưa thể đi làm thì bạn phải có giấy chứng nhận của bác sĩ rằng bạn không thể làm việc khuân vác do cơ thể chưa đảm bảo.
( Trong trường hợp bạn đi khám bệnh và phát hiện bị bệnh nào đó liên quan đến cột sống chẳng hạn thì theo luật trong giấy chứng nhận không cần phải ghi rõ là bạn bị bệnh này).
2.Khi nghỉ làm vì bệnh tôi có được trả tiền không ?
Câu trả lời : CÓ ! luật lao động Thụy Điển sẽ đảm bảo người làm công ăn lương vẫn được hưởng lương khi ốm đau, nhưng có một số quy tắc và điều kiện cần lưu ý.
Các khoản phụ cấp cho lương ốm trong hai tuần đầu tùy thuộc vào nơi làm việc của bạn.
Theo luật, bạn được hưởng 80 phần trăm tiền lương của bạn lên tới mức trần 774 kronor mỗi ngày (cho năm 2019).
Thường áp dụng cho chủ doanh nghiệp của bạn trong 14 ngày đầu tiên bị bệnh.
Nếu chủ lao động/doanh nghiệp của bạn không cung cấp tiền lương ốm đau, bạn có thể yêu cầu trợ cấp ốm đau từ Försäkringskassan (Cơ quan Bảo hiểm Xã hội Thụy Điển) theo các bước tương tự được nêu dưới đây.
Đặc biệc, có một số nơi làm việc được qui định theo các thỏa ước lao động tập thể (kollektivavtal) sẽ trả cho nhân viên mức lương cao hơn mức trợ cấp tối thiểu như trên.
Điều này xuất hiện dưới dạng ‘bổ sung lương’, vì vậy chủ lao động của bạn có thể tăng lương cho bệnh nhân của bạn lên một tỷ lệ cao hơn so với mức lương bình thường của bạn, hoặc có thể tăng trần để những người có thu nhập cao hơn nhận được ít nhất 80 phần trăm tiền lương của họ.
Bạn có thể tìm hiểu những qui định này về mức lương ốm đau từ người quản lý hoặc đại diện nhân sự của bạn và đây là điều bạn nên thử hỏi trước khi chấp nhận lời mời làm việc ở Thụy Điển.
Trước đây, ngày đầu tiên khi nghỉ bệnh được gọi là một “ngày chờ đợi” theo qui định không được trả lương.
Nhưng kể từ tháng 1 năm 2019, điều này đã được thay thế bằng karensavdrag (khấu trừ đủ điều kiện).
Điều này có nghĩa là trong mỗi giai đoạn bị bệnh, tiền lương ốm đau của bạn sẽ chịu khoản khấu trừ tương đương với 20 phần trăm của tiền lương ốm trung bình hàng tuần của bạn.
Hệ thống này giúp trả lương công bằng hơn cho những người làm việc theo ca hoặc các loại giờ bất thường khác, có nghĩa là số tiền lương bạn nhận được không bị ảnh hưởng khi bị ốm vào một ngày mà bạn làm việc lâu hơn hoặc ngắn hơn so với trung bình.
3.Nếu tôi bị bệnh lâu hơn một tuần thì sao?
Sau một tuần bị ốm, bạn sẽ cần phải có giấy chứng nhận y tế từ bác sĩ hoặc y tá để đưa cho cấp quản lý hoặc chủ doanh nghiệp của bạn, nội dung của giấy chứng nhận này sẽ giải thích vì sao bạn chưa đủ điều kiện sức khỏe để tiếp tục lao động.
Nếu bạn bị bệnh truyền nhiễm, thường có thể thực hiện việc này qua điện thoại.
Lưu ý: Yêu cầu phải có giấy phép y tế nếu nghỉ quá 7 ngày này đã tạm thời bị hủy bỏ kể từ tháng 3 năm 2020, do sự bùng phát của virus Corona Vũ Hán.
Nếu bạn bị bệnh và không thể làm việc trong hơn hai tuần liên tiếp, chủ doanh nghiệp của bạn cần báo cáo bệnh tình của người lao động cho Försäkringskassan (Cơ quan Bảo hiểm Xã hội Thụy Điển) và nộp giấy chứng nhận y tế của bạn mà bác sĩ cấp cho cơ quan này.
Sau đó, Försäkringskassan, sẽ là người trả tiền trợ cấp ốm đau của bạn, chứ không phải là chủ doanh nghiệp.
Đây là một lý do rất quan trọng để đăng ký với cơ quan này càng sớm càng tốt sau khi bạn đến Thụy Điển.
Lưu ý: Nếu bạn không được hưởng lương từ người chủ của mình, bạn có thể nhận khoản thanh toán ốm đau từ Försäkringskassan từ ngày đầu tiên bị bệnh, thay vì ngày 14.
Khi chủ doanh nghiệp của bạn đã báo cáo về bệnh tình của bạn, bạn cũng có thể tự đăng nhập vào trang web Försäkringskassan: https://www.forsakringskassan.se/login#/ để kiểm tra đơn đăng ký và cập nhật bất kỳ thay đổi nào, chẳng hạn như giấy chứng nhận y tế bổ sung hoặc điều chỉnh giờ làm việc hoặc tiền lương của bạn.
Để đủ điều kiện nhận trợ cấp ốm đau, bạn phải có được bảo hiểm của Thụy Điển, nếu bạn sống và làm việc ở đây thì cơ chế bảo hiểm này là mặc định tự động, và bệnh của bạn phải liên quan đến việc bạn không đủ điều kiện sức khỏe để thực hiện được các công việc thường xuyên trước đây.
Một lần nữa, tiền lương thông thường là 80 phần trăm tiền lương của bạn lên đến tối đa 774 kronor mỗi ngày.
Bạn có thể kiểm tra số tiền chính xác mà bạn được nhận qua tài khoản cá nhân trong trang web của Försäkringskassan.
Bạn cũng có thể nhận được tiền lương cho một phần của một ngày, ví dụ nếu trong quá trình phục hồi, bạn có thể bắt đầu làm việc bán thời gian.
Do đó bạn nên cập nhật qui định của Försäkringskassan về những thay đổi có liên quan.
Nếu bạn bị ốm lâu hơn 60 ngày, chủ lao động của bạn được yêu cầu lập kế hoạch cho việc bạn trở lại làm việc để đảm bảo việc này có thể diễn ra suôn sẻ và có đủ hỗ trợ.
Làm thế nào để tôi nhận được tiền lương chi trả cho tôi khi bị ốm ?
Đối với nhân viên bị ốm nhận lương từ công ty/hãng xưởng/cửa hàng của họ trong 14 ngày đầu tiên, điều này thường sẽ được tự động thêm vào tiền lương của bạn theo cách thông thường.
Tiền từ Försäkringskassan (viết tắt là FKassan) hoạt động hơi khác nhau. Sau khi chủ doanh nghiệp của bạn báo cáo về bệnh tình của bạn với FKassan, bạn phải đưa ra yêu cầu trợ cấp riêng trong phần Mina Sidor (Trang của tôi-https://www.forsakringskassan.se/login#/) thông qua trang trang web hoặc bằng cách gặp họ tại văn phòng địa phương gần nhất hay gọi trực tiếp cho họ yêu cầu gửi đơn cho bạn qua bưu điện.
Chỉ báo cáo sự vắng mặt của bạn trong công việc cho chủ doanh nghiệp là không đủ để nhận tiền;
Nên nhớ bạn có thể đăng nhập vào phần Mina Sidor để đảm bảo rằng chủ doanh nghiệp của bạn đã báo cáo về bệnh tình của bạn và nên nhắc nhở họ làm như vậy nếu họ quên hay làm trễ hạn, vì điều này có thể làm chậm thanh toán tiền cho bạn.
Bạn sẽ nhận được khoản thanh toán ngay sau khi đơn được xử lý, sẽ mất không quá một tháng nếu bạn đã cung cấp bao gồm tất cả các thông tin cần thiết (bao gồm cả giấy chứng nhận y tế).
Sau đó, nếu đó là thời gian bị bệnh kéo dài, bạn sẽ được thanh toán vào cùng một ngày mỗi tháng.
Nếu ngày này rơi vào Thứ Bảy, bạn sẽ được thanh toán vào Thứ Sáu trước và nếu rơi vào Chủ Nhật, bạn sẽ được thanh toán vào Thứ Hai sau.
Trong thời gian Giáng sinh vào tháng 12, tất cả các khoản thanh toán được chuyển sang ngày 21 tháng 12.
4.Nếu tôi tự làm chủ doanh nghiệp của mình thì sao?
Nếu bạn tự làm chủ doanh nghiệp, bạn vẫn có quyền hưởng trợ cấp ốm đau nếu bạn bị ốm.
Nếu bạn sở hữu một công ty TNHH, công ty của bạn trả cho bạn tiền lương thay vì tiền lương trong 14 ngày đầu tiên bị ốm, sau đó bạn nộp đơn xin trợ cấp ốm đau từ Försäkringskassan.
Vì bạn được coi là chủ nhân của chính mình trong trường hợp này, bạn nên tự báo cáo bệnh tình của mình cho cơ quan bằng cách sử dụng dịch vụ lao động (Arbetsgivartjänsten), càng sớm càng tốt và không muộn hơn ngày thứ 21 của bệnh.
Sau đó, bạn nên nộp đơn để nhận được tiền bệnh theo cách đã nêu ở trên.
Số tiền bạn nhận được trong trường hợp này được dựa trên SGI của bạn (Sjukpenninggrundande inkomst, hoặc thu nhập đủ điều kiện cho bệnh tật).
Försäkringskassan tính toán điều này dựa trên số tiền bạn kiếm được mỗi năm, bằng cách nhìn vào thu nhập trong quá khứ.
Đối với những người làm công việc kinh doanh mua bán, đó là một quy trình tương tự, nhưng nếu bạn đã kinh doanh ở Thụy Điển hơn hai năm, bạn cũng cần gửi các bản sao của biểu mẫu thuế kinh doanh của mình trong ba năm qua.
5.Nếu tôi bị ốm trong kỳ nghỉ phép theo kế hoạch (semester) thì sao?
Nếu bạn bị ốm trong thời gian semester (nghỉ phép hằng năm theo qui đinh dành cho người lao động – thường là 25 ngày/năm) , bạn có quyền theo Đạo luật nghỉ phép hàng năm của Thụy Điển để kết thúc thời gian nghỉ lễ và thay vào đó hãy dành thời gian như những ngày ốm.
Nếu tình huống này xảy ra, bạn nên liên hệ với chủ lao động của bạn và báo cáo mình bị bệnh vào ngày đầu tiên của bệnh diễn ra.
Yêu cầu là bạn phải ốm đến nỗi bạn không thể thực hiện công việc thường xuyên của mình.
Và nếu tôi bị bệnh dài hạn hoặc mãn tính thì sao?
Trong trường hợp một số bệnh hoặc chấn thương có thể khiến bạn không thể làm việc trong một thời gian dài.
Sau 180 ngày, bạn có thể tiếp tục nhận trợ cấp ốm đau, nhưng chỉ khi bạn không thể thực hiện bất kỳ công việc nào trên thị trường lao động thông thường, thay vì chỉ không đáp ứng được nhu cầu của chủ doanh nghiệp yêu cầu ban đầu
( Ví dụ bạn bị chấn thương khớp tay chân mà doanh nghiệp bạn làm liên quan đến việc phải dùng tay chân để lao động).
Bạn sẽ tiếp tục nhận được trợ cấp ốm đau ở mức 80 phần trăm lương dựa thu nhập của năm trước đó của bạn, sau đó số tiền này giảm xuống còn 75 phần trăm.
Tuy nhiên, những người lao động bị ảnh hưởng bởi một căn bệnh nghiêm trọng có thể nộp đơn xin giữ lợi ích bệnh tật của họ ở mức 80%.
Bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin về các bệnh nghiêm trọng ở đây: đường dẫn (nhấp chuột vào để xem thêm thông tin).
Ở Thụy Điển làm bố/mẹ đơn thân không khổ về mặt vật chất như nhiều người lo lắng vì an sinh xã hội ở Thụy Điển thuộc hàng đầu thế giới. Luật pháp Thụy Điển đã có những chính sách đến không ngờ nhằm hỗ trợ cho một người cha/mẹ đơn thân nuôi con để trẻ phát triển tốt nhất. Bên cạnh đó các quyền lợi này cũng áp dụng cho những cha/mẹ đơn thân dắt theo con mới định cư ở Thụy Điển chung sống với người Thụy Điển theo diện sambo/hôn phu/hôn thê hoặc kết hôn luôn nhé !
Trong bài viết này xin giới thiệu đến quí đọc giả về những quyền lợi mà một người cha/mẹ đơn thân được hưởng để nuôi dạy thế hệ mầm non tương lai của Thụy Điển . Nếu bạn thấy bài viết hay đừng quên like và share để ủng hộ tác giả sẽ viết nhiều bài hay hơn trong tương lai.
So với cuộc sống ở Việt Nam, ở Thụy Điển khiến nhiều người rất dễ bị bệnh trầm cảm đặc biệt là nữ giới . Vậy nên theo thống kê của Thụy Điển, tỉ lệ ly dị của các đôi vợ chồng sống tại Thụy Điển hơn 50% . Do đó sẽ không ngạc nhiên khi việc làm cha/mẹ đơn thân ở Thụy Điển cũng là điều hết sức bình thường. Bên cạnh đó các nhà lập pháp Thụy Điển cũng đã chuẩn bị sẵn những tình huống như vậy xảy ra nên họ cũng xây dựng những chính sách rất tốt cho quyền lợi của những người phải nuôi con một mình. Dưới đây là những thông tin về quyền lợi của họ khi phải đơn thân nuôi con :
1.Đầu tiên là cha/mẹ đơn thân nuôi con ở Thụy Điển được tiền trợ cấp nuôi con được gọi là: barnbidrag 100% . Số tiền này được tính như sau : trợ cấp trẻ em là 1.250 kronor mỗi tháng và được miễn thuế. Ngoài ra, nếu một gia đình có nhiều con, thì khoản trợ cấp con được trảs sẽ nhiều hơn cụ thể là : hai đứa trẻ cho 2.500 kronor cộng với một khoản bổ sung gọi là tiền cho nhiều trẻ em là 150 kronor. Với ba đứa trẻ số tiền này sẽ là: 3.750 SEK cộng với 730 kr, bốn đứa trẻ được : 5.000 kronor cộng với một bổ sung thêm là 1.740 kronor. Kể từ đứa trẻ thứ năm, 1.250 SEK bổ sung được trả cho mỗi đứa trẻ mỗi tháng.
2.Sô tiền thứ hai được gọi là tiền : underhållstöd 100% ( tạm dịch là tiền hỗ trợ sinh kế) cho con xa cha/mẹ cũng trên: 1500kr/Tháng cho cha/mẹ đơn thân. Số tiền này sẽ do försäkringskassan (cơ quan Bảo hiểm xã hội).
3. Sô tiền thứ ba được gọi là tiền bostadsbidrag ( tạm dịch là hỗ trợ tiền nhà) : số tiền này tùy theo thu nhập mà mỗi người được hưởng khác nhau. Nhung ở tình trạng cha/mẹ đơn thân thường sẽ được mức cao nhất .
4. Nếu không có thu nhập và con còn nhỏ thì cha/mẹ đơn thân sẽ không phải đóng tiền gửi nhà trẻ (dagis) . Số tiền này khác với tiền học phí dành cho trẻ đã đi học ở các trường học.
5.Tiền mama/papa ledigt (tạm dịch tiền ở nhà trông con) . Số tiền này sẽ được hưởng tùy theo thu nhập và tùy theo việc em bé có cha/mẹ cùng nuôi hay không. Nếu có cha nhưng không cùng nuôi thì người mẹ này vẫn đuoc chia 240 ngày. Còn nếu không có Cha thì người mẹ được hưởng trọn 480 ngày. ( Việc không có cha được căn cứ khi đứa nhỏ sinh ra người cha có ký giấy nhận con hay không ?)
6.Việc xin hỗ trợ xã hội nếu muố nhận trợ cấp xã hội cũng sẽ dễ dàng hơn do vậy mà khi con còn nhỏ các bậc phụ huynh thường chọn cách đi học . 1 là bổ sung năng lực kiến thức để chuẩn bị cho tương lai, 2 là sẽ có nhiều thời gian trông con hơn.
7. Khi chọn cách đi học cha/mẹ đơn thân có thể xin thêm tiền csn ( Được dịch là tiền hỗ trợ học bổng) . Vi theo cách này học sẽ được nhận tiền học bổng ngoài ra có thể vay thêm chính phủ .
Chú ý : Tiền CSN có 2 loại : 1 là tiền hỗ trợ không hoàn lại và tiền vay. Tiền vay này sẽ phải trả lại khi bạn đi làm nhưng được tính lãi suất rất thấp.
Lý giải thêm vì sao cha/mẹ đơn thân thường chọn cách đi học vì theo cách này việc tính thu nhập của họ sẽ được tính là không có thu nhập và do đó họ được nhận tiền hỗ trợ tiền học + thêm có thể vay + tiền hỗ trợ tiền nhà được tính ở mức cao + tiền con xacha/mẹ + tiền hỗ trợ tiền con + không phải đóng tiền cho trẻ đi nhà trẻ hoặc fritid .
Từ cách tính trên cho thấy quyền lợi của cha/mẹ đơn thân nếu không có đi làm vẫn có thể đạt được thu nhập như một người đi làm bình thường 100% và còn có nhiều thời gian hơn để chăm sóc con . Tức là thu nhập có thể đạt đến 15000 đến 16000 kronor khi vào đến tài khoản.
Và nếu cha /mẹ đơn thân không đi làm thì cũng được hưởng ưu đãi là tiền gửi nhà trẻ không phải đóng: khoảng 1000 kronor nữa .
So với những người đi làm thì họ phải đóng 1000 kronor/tháng nên cũng có thể xem là 1 khoảng thu nhập không hiện hữu đối với cha/mẹ đơn thân.
Bên cạnh đó còn 1 điều nữa là những người cha/mẹ đơn thân khi đi làm thì họ cũng phải chọn ít thời gian làm việc hơn cho việc trong chăm sóc trẻ để nhận được hỗ trợ tiền nhà theo mức thu nhập.
Qua bài viết này mong rằng sẽ cung cấp thêm những thông tin hữu ích cho những cha/mẹ đơn thân đang khó khăn về tài chính có thể nhờ sự trợ giúp của nhà nước. Nếu quí vị gặp khó khăn gì hãy mail về cho chúng tôi tại địa chỉ : congdongviet.se@gmail.com để nhận được sự tư vấn thích hợp nhất.
Hãy đừng tiếc 3 giây để click vào like và chia sẻ nếu quí đọc giả thấy bài viết hay và bổ ích để ủng hộ tinh thần của ban biên tập congdongviet.se.
Lượt like và share của quí vị sẽ là nguồn động lực cho chúng tôi tiếp tục hoạt động ,thu thập và phổ biến kinh nghiệm, thông tin về các chính sách định cư Thụy Điển giúp quí đọc giả thực hiên ước mơ định cư Thụy Điển 1 cách nhanh và dễ dàng nhất.
Mọi nội dung copy, chia sẻ và đăng tải lên các trang web khác vui lòng ghi rõ nguồn được trích dẫn từ congdongviet.se, nếu không chúng tôi sẽ áp dụng các biện pháp khiếu nại DCMA với google và các search engine khác. Ghi rõ nguồn sao chép là 1 trong những phép lịch sự tối thiểu để thể hiện sự tôn trọng đối với công sức biên dịch của các thành viên trong nhóm chúng tôi.
Tại Thụy Điển khi gia đình có con nhỏ bị bệnh thì cha mẹ có thể khai báo con bệnh với cơ quan Bảo hiểm xã hội Thụy Điển (Försäkringskassan) để nghỉ ở nhà chăm sóc con mà vẫn được nhà nước trả lương (chương trình này được gọi tắt là VAB – Vårda Av Barn).
Đăng ký khai VAB
Theo một thông báo mới từ cơ quan Bảo hiểm xã hội Thụy Điển (Försäkringskassan) sẽ xóa bỏ nghĩa vụ thông báo cho cho ngày đầu tiên mà phụ huynh ở nhà để chăm sóc con nhưng ngược lại các bậc cha mẹ đó cũng sẽ bị kiểm tra cẩn thận hơn về việc khai báo và thực hiện nghĩa vụ này.
Đối với những cha mẹ có con nhỏ hoặc sơ sinh thì việc đơn giản hóa thủ tục này sẽ giúp họ giảm bớt rắc rối hơn và bắt đầu thay đổi thủ tục vào năm mới.
Cơ quan bảo hiểm xã hội nói rằng họ xóa bỏ cơ chế thông báo với cơ quan này về ngày đầu tiên nghỉ ở nhà chăm sóc con.
Hiện nay để khai báo VAB người ta phải thực hiện 2 bước :
1. Các bậc cha mẹ phải khai báo ngày đầu tiên trẻ bị bệnh.
2. Sau đó phải gửi thêm yêu cầu hỗ trợ cho toàn bộ thời gian trẻ bị bệnh
Và bây giờ người ta sẽ chỉ cần thực hiện 1 khai báo mà thôi.
– Đó là một sự thay đổi của luật pháp sẽ giúp cho việc đơn giản hóa thủ tục này . Giờ đây người ta sẽ chỉ cần khai báo 1 lần trực tiếp với bảo hiểm xã hội , nó khiến cho các bậc cha mẹ có con nhỏ có cuộc sống thêm phần dễ dàng hơn. Jonatan Ohlin thuộc bộ phận truyền thông của cơ quan này cho biết.
Đồng thời cơ quan này sẽ tăng cường lực lượng nhân viên để kiểm soát chặt chẽ các đơn xin nghỉ này nhằm tránh tình trạng khai gian hoặc thanh toán sai phạm.
– Đầu tiên là sẽ kiểm tra lại các đơn phải hợp pháp trước khi thanh toán. Điều này sẽ giúp cho các khoản chi trả sai phạm ít hơn.
Các kiểm tra sẽ được thực hiện một cách ngẫu nhiên dựa trên các đơn được chọn ngầu nhiên từ nhiều loại khác nhau :
“ví dụ có thể chúng tôi sẽ liên hệ với trường mầm non để xem liệu đứa trẻ có ở đó hay không khi cha mẹ đã thông báo VAB hoặc cũng sẽ liên hệ với chủ lao động xem ngày hôm đó cha mẹ có ở nhà hay không ? ”
Chính phủ Thụy Điển muốn các doanh nghiệp phải trả thêm tiền cho nhân viên khi họ bị bệnh.
Điều này có nghĩa là nếu người lao động bị bệnh trong thời gian dài thì sau 90 ngày , chủ doanh nghiệp phải trả 1 phần 4 tiền chữa bệnh cho họ và phần còn lại sẽ do Försakringskassan (Sở bảo hiểm) chi trả.
Hiện nay ngày càng phổ biến nhiều người ở Thụy Điển bị bệnh trong thời gian dài và Försakringskassan nghĩ rằng tình trạng này sẽ còn tiếp tục tăng trong nhiều năm tới.
Chúng ta cần phải hành động ngay bây giờ. Thời gian vẫn trôi và chúng ta cần phải ngăn chặn tình trạng ngày càng sớm càng tốt. Đó là phát biểu của Annika Strandhäll trong chính phủ với tờ báo Dagens Nyhater.
Chính phủ hy vọng rằng qui định mới sẽ làm cho các doanh nghiệp quan tâm hơn tới sức khỏe người lao động cũng như nhân viên của họ. Điều này sẽ trở nên quan trọng hơn để các hãng xưởng của Thụy Điển có những nhân viên hay người lao động khỏe mạnh nếu họ không muốn tốn tiền khi nhân viên của họ bị bệnh.
Theo 8sidor.se
Lời mở đầu : Xuất phát từ việc mong muốn chia sẻ thông tin và giúp cho cộng đồng người Việt đang sống tại Thụy Điển hay ngoài Thụy Điển hiểu rõ hơn những vấn đề khái niệm cơ bản mà 1 người cần phải biết khi muốn định cư tại Thụy Điển, https://congdongviet.se (CDV) cố gắng thực hiện 1 số bài viết hướng dẫn cũng như giải thích các thủ tục hành chính cơ bản để mọi người khi cần có thể tham khảo theo hướng dẫn sau đây.
Nội dung trong các bài viết này CDV sẽ đề cập đến các vấn đề mà nhiều người rất quan tâm :
1. Thủ tục khai báo cơ quan chính quyền khi vào Thụy Điển
2.Thủ tục xin cấp mã số cá nhân (personbevis) mà Việt nam gọi là : số chứng minh nhân dân.
3.Thủ tục xin nhập học SFI
4.Thủ tục xin gia hạn hay xin giấy phép định cư vĩnh viễn tại Thụy Điển
5. Thủ tục xin cấp quốc tịch
6. Thủ tục xin trợ cấp tiền học từ CSN
7. Các thủ tục khác….
Trước khi đi vào các thủ tục CDV sẽ bắt đầu giải thích 1 số tên cơ quan chính quyền Thụy Điển có liên quan để các anh chị em hiểu rõ hơn sau này sẽ làm các thủ tục khác.
Trên tinh thần xây dựng và cung cấp thông tin đến cộng đồng không vì bất kỳ mục đích lợi nhuận nào khác nên CDV mong muốn nhận được ý kiến đóng góp chân thành của đọc giả trong trường hợp các thông tin dưới đây có sai hoặc không chính xác. Mong nhận được sự hợp tác.
Khi bạn đặt chân đến Thụy Điển để định cư điều đầu tiên bạn cần phải làm đó là :
Khi đến Thụy Điển định cư bạn cần phải đến cơ quan này tại địa phương để thông báo bạn đã đến để họ có thể cấp cho bạn mã số cá nhân ( gọi là personnumer gồm có 10 số theo cấu trúc sau : namsinh-thangsinh-ngaysinh-4 số đuôi) . Với 10 con số này bạn sẽ được các quyền lợi cơ bản như sau:
1. Được pháp luật Thụy Điển bảo vệ
2. Được đi học theo chương trình ngôn ngữ dành cho người di dân gọi tắt là SFI – mình sẽ giải thích sau.
3.Được khám bệnh và chữa bệnh theo qui định y tế Thụy Điển ( Việc này rất quan trọng vì nếu bạn không có 10 con số cá nhân (personnummer) thì chi phí khám và chữa bệnh sẽ khác hoàn toàn đấy nhé ! )
4. Các quyền lợi khác : như xin tiền trợ cấp con cái v.v…
Khi đến Sở thuế nhớ mang theo hộ chiếu và những giấy tờ mà chứng minh được là bạn được phép định cư hoặc tạm trú. Mang theo cả giấy kết hôn hoặc giấy khai sinh của các con, nếu bạn có những giấy tờ đó. Tùy thuộc vào từng vùng và thành phố mà quyền lợi và nghĩa vụ của bạn sẽ có khác 1 chút so với tỉnh khác.
Ngoài ra cơ quan này còn có các chức năng khác :
1. Khai báo khi bạn di chuyển chỗ ở
2.Xin đổi tên
3.Đăng ký kết hôn
Một số thủ tục trên bạn có thể thực hiện khai báo qua trang web mà không cần đế trực tiếp Sở Thuế qua đường dẫn sau:
(Sẽ có bài hướng dẫn khai báo các thủ tục trên thông qua trang web ở các loạt bài kế tiếp)
2. GIẤY CHỨNG MINH ( LEGITIMATION hay ID-kort )
Như đã nói trên , khi bạn đã đến Sở Thuế khai báo thông tin thì họ sẽ cấp cho bạn cái gọi là ID-kort, trên đó sẽ có mã số cá nhân gọi là personnummer bao gồm 10 số. Bạn buộc phải có 10 con số này khi muốn sống và định cư hợp pháp trên đất Thụy Điển. Cũng giống như ở VN bạn phải có giấy Chứng Minh Nhân Dân ). Ngoài ra Thụy Điển cũng chấp nhận giấy phép lái xe như một ID-kort thứ 2 của bạn.
Tuy nhiên người dưới 13 tuổi thì không có thủ tục này.
Thủ tục xin cấp ID-kort và Personnummer:
1. Phải đóng tiền lệ phí là 400 kr.
2. Thời gian khoảng 1 tuần đến 10 ngày.
3.Khi đi làm thủ tục này : phải mang theo hộ chiếu, giấy phép tạm trú hoặc các giấy tờ có liên quan chứng minh bạn được cấp phép sống tại Thụy Điển.
Khi nào bạn được số cá nhân thì hãy đến đăng ký tại Quĩ bảo hiểm xã hội. Hãy mang bản sao giấy phép cư trú khi bạn đến đăng ký. Bạn phải đăng ký ở Quĩ bảo hiểm xã hội thì mới được giúp đỡ để được những tiêu chuẩn bạn được hưởng. Ví dụ về một số trợ cấp về kinh tế từ Quĩ bảo hiểm xã hội: Trợ cấp nhà ở (Bostadsbidrag) Trợ cấp nhà ở để giúp bạn có khó khăn trong việc trả tiền thuê nhà. Nếu bạn không có nhà ở thì có thể xin trợ cấp nhà ở nếu bạn sống cùng các con của bạn. Điều quan trọng là bạn phải thông báo cho Quĩ bảo hiểm xã hội biết nếu bạn chuyển đi, nếu gia đình thêm người, tăng thu nhập hoặc tiền thuê nhà thay đổi. Nếu bạn nhận được trợ cấp nhà ở nhiều thì sẽ phải trả lại. Trợ cấp trẻ em (Barnbidrag) Nếu bạn đăng ký ở Quĩ bảo hiểm xã hội thì sẽ được trợ cấp cho con dưới 16 tuổi và có giấy phép định cư. Tiền trợ cấp được trả tự động khi bạn đăng ký con mình vào Quĩ bảo hiểm xã hội. Tiền hỗ trợ nuôi con (Underhållsstöd) Nếu bạn ly hôn và sống cùng con thì người cha/mẹ kia phải trả tiền hỗ trợ nuôi con. Nếu người cha/mẹ kia không trả được, thì bạn có thể được giúp đỡ của Quĩ bảo hiểm xã hội. Nếu người cha/mẹ kia bị chết, thì bạn có thể được hỗ trợ của Quĩ hưu trí. Tiền nghỉ đẻ (Föräldrapenning) Gia đình với trẻ em dưới 8 tuổi được tiêu chuẩn nghỉ đẻ. Nếu bạn ở nhà để chăm sóc con bạn thì bạn được tiền nghỉ đẻ.
4.SFI – TIẾNG THỤY ĐIỂN CHO NGƯỜI NƯỚC NGOÀI (SVENSKA FÖR INVANDRARE)
Khi bạn đến Thụy Điển , bạn được quyền tham gia khóa học SFI là khóa học ngôn ngữ Thụy Điển dành cho người di dân. Tất cả học phí và sách vở đều hoàn toàn miễn phí. Thời gian bạn được học tối đa hiện nay khoảng 600 giờ . Bạn buộc phải hoàn thành khóa học này để có thể tiếp tục được đi học ở các trường bình thường dành cho người dân Thụy Điển hoặc bạn muốn học nghề. Ngoài ra bạn muốn nhận được tiền học bổng từ cơ quan CSN thì bạn cũng buộc phải hoàn thành khóa học SFI này. Cho nên cố gắng hoàn thành SFI này nhanh càng tốt nhé ( Để sau đó vừa đi học vừa có tiền 🙂 )
Hiện nay có rất nhiều trang web học SFI online: (mình sẽ cập nhật khi trong thời gian tới để cho người nào cần)
Đây là cơ quan có chức năng giới thiệu việc làm cho bạn khi bạn cần kiếm việc làm. Bạn cần phải đăng ký với cơ quan này để họ cử người theo dõi và giúp đỡ bạn trong việc tư vấn chọn nghề cũng như hướng dẫn bạn các thủ tục khác. Người này gọi là : handläggare. Khi đi gặp người này bạn nhớ mang theo tất cả các bằng cấp bạn từng học hoặc từng hoàn tất để họ có thể biết được khả năng của bạn và giúp bạn chọn công việc phù hợp.
Đây là trung tâm giúp cho những bạn có nhu cầu học sau chương trình SFI tiếp tục học trung học, hay đại học. Điều kiện bắt buộc của trung tâm này hiện nay là bạn phải hoàn thành xong khóa học SFI và có giấy phép định cư vĩnh viễn tại Thụy Điển (Upperhållstillstånd). Hoặc trong 1 số trường hợp đặc biệt như bạn chưa có giấy định cư nhưng có con sinh tại Thụy Điển thì vẫn có thể làm đơn xin cứu xét.
Cách nhanh nhất và tốt nhất để làm đơn bạn truy cập vào trang web sau và tạo 1 tài khoản : https://www.csn.se/bas/
(Sẽ có 1 bài hướng dẫn về cách thức xin tiền hỗ trợ CSN)
7.ĐĂNG KÝ VÀO TRƯỜNG MẪU GIÁO (FÖRSKOLA)
Trẻ em được đi nhà trẻ từ khi một tuổi, cho đến hết năm đủ tuổi đi học. Hãy đăng ký cho con bạn bốn tháng trước khi ngày bạn muốn con bắt đầu. Bạn hãy làm như sau để xin cho con bạn vào trường mẫu giáo công lập (kommunala förskolor): Hãy điền vào mẫu đơn mà có thể lấy từ phòng công dân trong trang (medborgarkontor) Bạn được thông báo khi nào có chỗ chống. Để được chỗ đó thì bạn phải nhận lời bằng cách trả lời vào thư trả lời theo thời gian nhất định. Nếu bạn không trả lời thì con bạn mất chỗ và đơn đăng ký chỗ bị hủy. Khi bạn được chỗ thì bạn phải gửi thông tin về thu nhập tới phòng kinh tế (Debiteringsenheten). Nếu bạn không làm việc này thì phải trả lệ phí cao nhất. Bạn cũng có thể đăng ký chỗ ở các trường dân lập. Đăng ký trực tiếp tại các trường mẫu giáo. Thông tin về các trường đó có tại Trường mẫu giáo công lập mở cửa các ngày thường, thứ hai – thứ sáu 06.15 – 17.30. Nếu cần thiết thì kéo dài đến 18.30. Tất cả trẻ em có quyền xin vào trường công lập, 15 tiếng mỗi tuần, từ mùa thu đứa trẻ sinh nhật ba tuổi.
8.ĐĂNG KÝ VÀO TRƯỜNG PHỔ THÔNG (GRUNDSKOLA)
Trẻ em mới nhập cư, ở độ tuổi 6 đến 16 phải đến phòng Mosaikskolan để đăng ký vào trường. It nhất một cha/mẹ hoặc người giám hộ phải đi cùng đứa trẻ. Trường phổ thông là bắt buộc với trẻ em từ 7-16 tuổi. Trẻ em và phụ huynh hoặc người giám hộ phải trình giấy chứng minh thư. Thẻ được phép cư trú do Cục di dân cấp cũng dùng được. Nếu bạn đi làm hoặc đi học thì con bạn được chỗ ở nhà sinh hoạt ngoài giờ (fritidshem). Tiêu chuẩn này dành cho trẻ em bắt đầu đi mẫu giáo cho đến khi 13 tuổi. Nhà sinh hoạt này mở cửa trước khi buổi học bắt đầu và sau khi buổi học kết thúc. Hãy hỏi trường học của con bạn xem thủ tục đăng ký chỗ như thế nào.
Cục di dân là cơ quan xét đơn của những người muốn cư trú tại Thụy điển, sang thăm, xin vào quốc tịch hoặc cần bảo vệ vì bị truy nã. Tại Cục di dân bạn được giúp về những việc:
• gia hạn giấy phép tạm trú (uppehållstillstånd)
• đăng ký quyền cư trú (uppehållsrätt)
• quốc tịch Thụy điển (medborgarskap)
• giấy thông hành (resedokument)
• hộ chiếu cho người vô quốc tịch (främlingspass)
• gia hạn giấy phép sang thăm (besökstillstånd)
Y TẾ (SJUKVÅRD)
Tất cả mọi người sống và đăng ký hộ khẩu tại Thụy điển đều có tiêu chuẩn hưởng dịch vụ y tế. Nếu bạn cần khám bệnh thì đầu tiên nên liên lạc với trung tâm y tế (vårdcentral). Bạn có thể tự chọn trung tâm y tế để đăng ký xin khám ở đó. Nếu bạn ốm và cần hỏi gì đó, bạn có thể gọi điện đến trung tâm tư vấn y tế (Sjukvårdsupplysningen). Ở đó có người y tá có thể cho bạn lời khuyên hoặc hướng dẫn bạn đến đúng nơi để khám chữa bệnh. Khi bị bệnh nặng và phải cấp cứu hoặc bị tai nạn thì bạn có thể đến phòng cấp cứu (Akutmottagningen). Hãy gọi đến 1177 trước khi đi, để được cố vấn nếu bạn có phải vào cấp cứu không. Nếu rất vội và nếu bạn cần xe cứu thương thì gọi đến 112. Tại www.1177.se bạn có thể tìm thấy nhiều thông tin về y tế ở Skåne. Ở đó bạn có thể tìm thấy các trung tâm y tế mà bạn có thể lựa chọn, được thông tin về các căn bệnh và các quyền lợi về y tế vv. Nếu bạn cần phiên dịch thì phòng y tế có thể dàn xếp. Bạn được quyền có người phiên dịch miễn phí. Trẻ em dưới sáu tuổi nên liên lạc với trung tâm chăm sóc trẻ em (barnavårdscentral). Ở đó họ kiểm tra sức khỏe cho trẻ em và tiêm chủng. Ở đó bạn cũng được cố vấn về mọi việc và theo dõi về sự phát triển của con bạn. Phụ nữ mang thai được kiểm tra sức khỏe của mình và thai nhi tại phòng phụ khoa (barnmorskemottagning). Ở đó bạn được cố vấn về các vấn đề liên quan đến tình dục. Phòng phụ khoa cũng có cùng số điện thoại với ”Bác sĩ phụ khoa trực tiếp” (”Barnmorska direkt”). Xem dưới đây để dược các thông tin liên lạc. Khi bạn đi khám bác sĩ thì thường phải trả một lệ phí. Bạn có thể sưu tập vào thẻ chi phí cao(högkostnadskort). Bạn trả lệ phí nhiều nhất 1100:- trong một năm. Nếu bạn không đến khám như lời hẹn thì bạn phải trả gấp đôi tiền lệ phí. Tiền phạt này không được tính vào thẻ chi phí cao. Nếu bạn biết là không thể đi khám được theo giờ hẹn thì phải gọi điện hủy giờ trước 24 giờ
DỊCH VỤ NHA KHOA (TANDVÅRD)
Bạn có thể được tự chọn dịch vụ nha khoa tư nhân hoặc dịch vụ nha khoa nhà nước. Người lớn phải trả phần lớn tiền lệ phí dịch vụ. Một phần được được Quĩ bảo hiểm xã hội trợ cấp, nếu bạn đăng ký hộ khẩu ở khu vực đó. Trẻ em dưới 20 tuổi được dịch vụ miễn phí. Các cháu được kiểm tra thường xuyên từ lúc 3 tuổi. Nếu con bạn cần khám cấp cứu thì bạn tự gọi điện đến nha sĩ. Nếu cần dịch vụ cấp cứu thì trước tiên bạn hãy liên lạc với nha sĩ mà bạn thường hay gặp. Nếu bạn cần giúp đỡ vào buổi tối hoặc ngày lễ thì gọi điện đến 1177, để được thông tin của bác trực.
NHÀ Ở (BOSTAD)
Ở Malmö có phòng giới thiệu nhà ở tên là Boplats Syd. Bạn có thể xếp hàng ở đó để được thuê căn hộ. Họ xắp xếp theo thứ tự. Thời gian xếp hàng càng lâu thì cơ hội được căn hộ càng cao. Bạn có thể đăng ký trong trang web của Boplats syd hoặc tại văn phòng của họ. Bạn cũng có thể xin nhà ở qua mối quan hệ cá nhân hoặc liên hệ trực tiếp với các chủ nhà. Họ thường có những qui định riêng và các hệ thống bếp riêng.
TỪ VỰNG (ORDLISTA)
Hộ khẩu (Folkbokföring) Hộ khẩu có nghĩa là nơi bạn đăng ký cư trú. Nhiều quyền lợi và nghĩa vụ liên qua đến việc bạn có đăng ký hộ khẩu hay không, và đăng ký ở đâu.
Dich vụ nha khoa của nhà nước (Folktandvården) Dịch vụ nha khoa của nhà nước là dịch vụ nha khoa do nhà nước thực hiện. Ngoài ra có dịch vụ nha khoa tư nhân do các công ty tư nhân thực hiện.
